گشت در گُشت


گشت (gosht) یکی از دهستان های بخش مرکزی شهرستان سراوان است که بین دوشهرستان خاش و سراوان واقع شده است. روستای گشت از نظر تاریخی قدمتی طولانی دارد. به طوری که گفته می شود عمر قبرستان قدیمی این روستا به دوران اشکانی و ساسانی می رسد. علاوه بر این شواهدی که باستان شناسان در کاوش های خود به دست آورده اند نشان می دهد که گشت محلی سر سبز و آباد بوده و در آن قنات و کاریزهای زیادی به چشم می خورده است. در حال حاضر هم دو قنات پر آب در این منطقه وجود دارد که این روستا را به دو بخش علیا و سفلی تقسیم می کند.

علاوه بر این، روستای گشت یکی از کانون های مهم معدن و کانی کوه سفید است و معادن گرانیت آن بین صنعت کاران به خوبی شناخته شده است.
اگر گذارتان به گشت افتاد می توانید از محصولات زراعی این روستا هم با خود سوغات بیاورید. بهترین محصولات کشاورزی گشت گندم، جو و ذرت است و در میان محصولات باغی آن هم خرما، انار، انگور، زردآلو و پرتغال از بقیه معروف ترند. اما مهمترین محصول این منطقه پیاز است که در فصل کاشت، اکثر زمین ها به کشت آن اختصاص داده می شود.


علامه دهخدا گشت را بهشت معنی کرده است، شاید با توجه به این معنی، وجه تسمیه روستا به گشت وفور آب و سر سبزی آن در گذشته باشد. یا اینکه اصل آن کُشت و کشتار بوده و چون کُشت و کُشتار در زمان هلاکو خان مغول در این محل صورت گرفته به این نام معروف شده باشد و به مرور زمان به گُشت تغییر نام داده باشد. شاهد بر این امر کوهی است در جانب شمال که محل شهادت مجاهدان مدافع این روستا نامیده می شود و به کوه شهیدان معروف است.
در گشت قلعه ای باستانی را خواهید دید که از مقاومت مردم در برابر نیروهای انگلیسی به جا مانده و قدمتی ششصد ساله یا بیشتر دارد. اما مهم ترین ویژگی این روستا حوزه علمیه آن است که قدمتی بیش از هفتاد سال دارد و اولین حوزه علمیه بلوچستان به شمار می رود.


پدیده ای طبیعی و کم نظیر هم در مرکز این روستا قرار دارد که خیلی ها آن را مهم ترین پدیده طبیعی بلوچستان می دانند. تپه ای نمکین مملو از املاح معدنی که آرام آرام از دل آب جوشیده و بر سطح زمین روان می شود. این تپه نمک به جا مانده از این آب است و در گذشته مورد احترام مردم قرار داشته است. مردم معتقد بودند که اگر پای دزد را در این آب فرو کنند در آن گیر می کند و برای رهایی از آن باید حیوانی قربانی کنند!